Inzichten uit onderzoek: Welke behoeften hebben ouders en kinderen bij een scheiding?

Hoe ervaren ouders en kinderen een scheiding? En welke behoefte hebben zij rond informatie en dienstverlening? Deze vragen stonden centraal in het onderzoek: Welke behoeften hebben ouders en kinderen bij een scheiding? In deze factsheet lees je de belangrijkste inzichten.

Doel onderzoek

Inzicht in hoe ouders en kinderen het gehele proces van scheiden ervaren, en welke behoeften zij in dat proces hebben rond informatie en dienstverlening.

Door hoge emotionele impact scheiding, veel regelwerk en laag kennisniveau weet men niet goed wat men moet regelen

Het proces dat ouders en kinderen doorlopen bij scheiden is emotioneel, complex, uitgebreid en gevarieerd. Het is een ingrijpende gebeurtenis waarbij het dagelijkse leven volledig uit balans raakt door het kwijtraken van partner en gezin. Dit terwijl er ook in een korte periode verscheidene praktische zaken (regelen vervangende woning, financiële zaken) moeten worden geregeld. Men ervaart een gebrek aan overzicht: wat moet ik doen en regelen? Een belangrijke factor hierbij is ook het lage kennis- en ervaringsniveau van betrokkenen over wat er allemaal geregeld moet worden rondom een scheiding. Daarnaast overzien ze niet altijd al de consequenties van de eigen keuzes. Het is dan ook meestal een proces dat niet eerder is doorlopen.

Ouders hebben behoefte aan praktische informatie én emotionele begeleiding, maar concretisering is lastig

Ouders hebben vanaf het moment dat scheiden een reële optie is, behoefte aan praktische informatie in de vorm van een stappenplan dat overzicht biedt van relevante zaken die geregeld moeten worden rondom de scheiding. Daarnaast hebben ze behoefte aan informatie over waar zij persoonlijke en emotionele begeleiding tijdens de scheiding kunnen krijgen. Ze denken dat er wel veel informatie beschikbaar is, maar zijn niet bekend waar de informatie of hulp te vinden is. Ook missen zij een centraal en overkoepelend informatie- en of aanspreekpunt. Ze denken spontaan niet direct aan de overheid wanneer het gaat om het opzoeken van informatie of het zoeken van hulp omtrent scheidingszaken. Ouders kunnen overigens niet altijd concreet benoemen waar ze behoefte aan hebben, en zien soms pas achteraf in wat voor type hulp er op welk moment nodig was.

Kinderen vinden het lastig eigen behoeften te benoemen

Kinderen (tussen 12 - 19 jaar op moment van de scheiding) van scheidende ouders vinden het lastig om hun eigen behoeften te benoemen. Ze zijn hier nog (te) jong voor en zijn ook geneigd zichzelf buiten het conflict te plaatsen. Ze denken voornamelijk aan de behoeften van hun ouders, broers en zussen, in plaats van aan die van henzelf. Ouders vinden het ook moeilijk de behoeften van de kinderen in te schatten en zijn drukbezet met het regelen van praktische en financiële zaken, die de hoogste prioriteit krijgen. Ouders geven aan behoefte te hebben aan begeleiding bij het inschatten van de hulpvraag van hun kinderen.

Knelpunten in informatie en dienstverlening

Scheidingen zijn gevarieerd: er zijn verschillen in aanleiding voor de breuk, in zelfredzaamheid, soms is er sprake van multiproblematiek*. Dit maakt dat behoeftes op het terrein van informatie en dienstverlening uiteen lopen. Er komt uit het onderzoek een aantal concrete knelpunten en escalerende factoren in het scheidingsproces naar voren:

  • in sommige relaties wordt bij relatieproblemen pas laat hulp gezocht (onder andere omdat relatieproblemen in perceptie normaal zijn) en voor het zoeken van hulp (bijvoorbeeld in de vorm van relatietherapie) zijn ouders afhankelijk van de medewerking van de partner die er niet altijd voor open staat;
  • de kosten van hulp kunnen een belemmerendefactor zijn om in actie te komen;
  • het vinden van een vervangende woning vooréén van de partners is uitdagend. Dit omdat ergeen of te laat een urgentieverklaring ontvangen wordt om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning, of omdat een koopwoning financieel niet altijd haalbaar is. Dit leidt ertoe dat men kiest voor noodoplossingen (vaak blijft het scheidende koppel langer samenwonen);
  • de gevolgen van keuzes zijn niet altijd te overzien. Een scheiding is emotioneel, het kennisniveau van ouders over wat er geregeld moet wordenis laag, en daarnaast kunnen ouders zich conflictmijdend opstellen om verdere escalatie te voorkomen, waardoor men afspraken maakt waar men niet achterstaat;
  • ouders ervaren dat hulpinstanties op ‘eilandjes’ opereren, waardoor de gehele problematiek binnen een gezinssituatie soms niet overzien wordt door hulpinstanties. De ouders ervaren de hulpverlening als gefragmenteerd en ze hebben het gevoel dat dit ertoe leidt dat bepaalde problemen niet of te laat opgemerkt worden.

* Onder multiproblematiek wordt verstaan: een combinatie van problemen op sociaal-economisch gebied en op psychosociaal gebied.

Aandachtspunt voor communicatie: ouders denken in gebeurtenissen en niet in fases

Als ouders terugkijken op het scheidingsproces doen ze dit aan de hand van gebeurtenissen (bijvoorbeeld verhuizen), thema’s (bijvoorbeeld financiële of juridische zaken) en betrokken partijen (bijvoorbeeld de mediator of de advocaat), en niet zozeer aan de hand van de verschillende fases in een scheiding. Als gevolg daarvan ziet men de scheiding in retro- spectief meer als een reeks bij elkaar horende gebeurtenissen en thema’s dan een chronologisch proces. Dit heeft gevolgen voor de manier waarop de overheid haar informatie rondom scheiden kan ordenen.

Onderzoeksverantwoording

Meer informatie

Neem voor meer informatie contact op met Mireille van Twuijver.