Inzichten uit onderzoek onder ondernemers
Er zijn diverse signalen afgegeven over de belemmeringen die agrarisch ondernemers ervaren als zij een nevenactiviteit willen starten. Wat speelt er exact bij ondernemers die een multifunctionele landbouwactiviteit starten? Tegen welke problemen lopen zij aan, en hoe ervaren zij dit proces? Om antwoord te krijgen op deze vragen voerde team Levensgebeurtenissen vanuit KVK een kwalitatief klantreisonderzoek uit waarin de ervaringen van deze groep ondernemers zijn opgetekend. Er is gesproken met ondernemers die recent, zo’n twee tot drie jaar geleden, gestart zijn.
Doel
Het onderzoek heeft twee doelen:
- Inzicht krijgen in de knelpunten die ondernemers ervaren bij opzetten van een multifunctionele landbouwactiviteit.
- Inzicht krijgen in de rol van wetten en regels bij opzetten van een multifunctionele landbouwactiviteit en op welke wijze ondernemers regeldruk ervaren.
Er zijn verschillende redenen waarom ondernemers een nevenactiviteit willen starten. Ze willen nieuwe toekomstperspectieven voor het bedrijf creëren, meer mogelijkheden voor ontplooiing voor meerdere gezinsleden bieden binnen het familiebedrijf, en de lokale gemeenschap meer betrekken bij het boerenbedrijf waar zij zo trots op zijn.
Fasering
Uit interviews met ondernemers blijkt dat ze de volgende stappen doorlopen bij het starten van een nevenactiviteit:
- Nadenken over de toekomst van het (familie)bedrijf
- Verdiepen & verkennen van alles wat er bij zo’n nieuwe activiteit komt kijken. Wat zijn de organisatorische en wettelijke vereisten en hoe ziet de business case er uit?
- Vergunning aanvragen. Inclusief eventuele wijziging van het bestemmingsplan en mogelijke financiering.
- Bouwen aan bedrijf, zowel letterlijk als in figuurlijke zin.
- Inspectie door de (lokale) overheid, met name bij kinderopvang.
De eerste klanten ontvangen. Het bedrijf runnen. In deze fase dienen zich ook nieuwe toekomstvragen aan.
Ervaringen van agrarische ondernemers bij het starten van een nevenactiviteit
Onder respondenten is begrip en acceptatie van het feit dat er regels zijn waaraan ze moeten voldoen bij het starten van een nevenactiviteit, zoals kinderopvang. Toch ervaren ondernemers problemen met de toetsing van die regels. De regels zijn vaak onduidelijk en er wordt te veel detail gevraagd. Experts van uitvoerende organisaties geven aan dit te herkennen. Ook voelen ondernemers zich vaak niet persoonlijk gehoord en kunnen zij niet zelf regie voeren op het proces. De vergunningsprocedures zijn zo complex dat ondernemers hulp nodig hebben van een adviesbureau of specifieke kennis extern moet inkopen, omdat het anders niet lukt om aan de informatieplicht te kunnen voldoen. Dit leidt tot vertraging en extra – vaak onvoorziene – kosten, die soms wel oplopen tot meer dan vijf jaar en duizenden tot tienduizenden euro’s.
Knelpunten
Ondernemers die een multifunctionele landbouwactiviteit willen starten ervaren verschillende knelpunten, waarvan de volgende als belangrijkste worden aangegeven:
- Vergunningstraject duurt lang.
- Gebrek aan transparantie over status en voortgang van de vergunningsaanvraag.
- Gebrek aan begrijpelijke communicatie vanuit overheden.
- Ondernemers in het buitengebied voelen zich niet gezien bij het realiseren van lokale gemeentelijke opgaves, bijvoorbeeld om voldoende kinderopvang te realiseren.
- Te lange duur van het (GGD) inspectietraject.